De situatie vraagt om aanpassen: het lesgeven was de laatste weken enkel digitaal. Hier lees je het verhaal van een basisschooldocent en hoe hij deze tijd heeft ervaren. We starten hiermee ook de vraag op voor de toekomst en de waarde van het persoonlijk contact in lesgeven en onze docenten.
De leegte Ik loop het schoolplein op en vind een verlaten terrein. Ik hoor de echoënde stemmen van spelende kinderen op de achtergrond, er ligt nog een stukje stoepkrijt verlaten op de grond. Je ziet de tekeningen langzaam vervagen, er beweegt niets; op een plek waar normaal gesproken zo veel beweging en drukte te zien is. Dit is een bekend straatbeeld, en toonbeeld van deze tijd. Stilte waar normaal drukte is, leegte waar normaal verbinding is, eenzaamheid waar normaal samenzijn is. Wat doet het met ons? Daar geef ik met de serie 'verhalen van nu' antwoord op, door de verschillende verhalen te vertellen en te laten zien van mensen die geraakt worden door de crisis. Mensen zoals jij en ik.
Juul is vandaag aan het woord, hij geeft les op een basisschool in Hengelo. Ik loop door de lege gangen naar het lokaal waar hij zit. Hij vertelt dat het zo stil is dat het soms eng wordt; het lijkt wel een spookschool. Hij mist de verbinding met de kinderen, maar doet er alles aan om het ook digitaal te laten slagen. Het beeld van de lege gangen grijpt me aan, je voelt overal dat er iets mist. Het is een confronterende blik in een heftige situatie: ik besef op dit moment dat iedereen hierdoor geraakt word. Ik vind Juul achter een klein bureau en een (kinder)stoeltje, zittend voor een groot scherm. Hij bereid zich voor op een volgende 'les' en we praten over zijn situatie en wat dit met hem heeft gedaan.
De ervaring
Juul vertelt: ''ik heb mezelf op een aantal punten opnieuw moeten uitvinden en dat ging niet zonder slag of stoot. Mijn kracht ligt in voor de klas staan, zien wat kinderen bezighoudt en inspelen op hun behoeften. Dit viel allemaal weg met het onderwijs op afstand; het leek vooral neer te komen op contact houden en ze vooral niet uit het oog verliezen. Ik heb even geworsteld met mijn motivatie; ik ben niet iemand die graag achter een schermpje zit, ik houd van het contact met de kinderen, hier leef ik van op en ben ik goed in. Mijn kracht, maar tegelijkertijd grootste valkuil is: ik wil het verschil maken. Ik wil kinderen zien en iets voor ze kunnen doen. Lukt dit niet, zoals wanneer de omstandigheden veranderen zoals nu, dan kom ik mezelf keihard tegen, met daarbij ook momenten van “waar ben ik mee bezig” en “wil ik dit eigenlijk wel”. Hierdoor heb ik ervaren dat mijn motivatie niet onbaatzuchtig is, er zit een eigenbelang in. Dit onder ogen komen was misschien wel het meest lastige deze periode. De leerkracht in mijzelf (of het beeld ervan) die ik ondertussen had opgebouwd, begon scheuren te vertonen en af te brokkelen.
Stapje voor stapje, of misschien stukje voor stukje heb ik mijzelf bij elkaar geraapt en ben ik blijven doen wat ik goed kan en energie van krijg; zo nu en dan de didactische zaken loslaten en lol maken met de kinderen. Gewoon even lekker op elkaar reageren, grapjes maken en relativeren. Hierdoor leefde ik helemaal op; ik kwam nog steeds de beperking tegen, maar ermee omgaan voelde als een welgemeende middelvinger tegen de beperking. De kinderen reageerden bijna opgelucht trouwens, of het was mijn eigen opluchting die ik terug gespiegeld kreeg, dat kan ook. Uiteindelijk kan ik terug kijken op een periode waarin ik meer dan ik kan uitleggen voor de kiezen kreeg, waarin ik mensen boven zichzelf uit heb zien stijgen. Een periode van vertrouwen en veerkracht. En ondanks dat ik soms op een zolderkamer of leeg lokaal zat, had ik het gevoel dat we het samen deden. Samen met ouders, collega's en ook zeker de kinderen, die iedere dag trouw deden wat er van ze gevraagd werd en zo enorm hun best hebben gedaan.''
Wat was er mooi aan?
''De veerkracht van ouders en kinderen. Ik heb ze meermaals gecomplimenteerd met het feit dat ze enorm betrokken waren, alles deden wat we vroegen en dat ondanks dat het grootste deel van de ouders thuis werkte, met de kinderen continu om hen heen én geen mogelijkheid om de zinnen te verzetten, het toch voor elkaar kreeg iedere dag. Ze hebben enorm veel veerkracht en inventiviteit getoond.''
Wat was de grootste uitdaging?
''In de eerste instantie de techniek; wat gaan we doen, hoe gaan we dat doen en hoe gaan we dat faciliteren. Het geluk is dat ik hier als ICT coördinator op mijn school niet alleen over na heb moeten denken, maar dat we dit in een kleine werkgroep hebben kunnen doen. Binnen een paar dagen hadden we een plan dat klaar was om uitgerold te worden. In de tweede instantie contact krijgen met alle kinderen; dit had nog wat voeten in de aarde.''
Wat is voor jou het belangrijkste als je kijkt naar de scholen die weer opengaan?
''Kinderen zijn enorm veerkrachtig, maar dit zijn ze het meest in een stabiele omgeving. Ik hoop die te kunnen bieden de komende tijd. Ze gaan straks weer - steeds verdeeld in twee groepen - naar school en kunnen weer rustig wennen aan de schoolse omgeving en wat daarin van ze verwacht wordt. Ik ben bang dat de verschillen die er al waren nu nog groter zijn geworden. Ik zie mezelf ook niet meer toetsen, laat ik ze eerst maar ontvangen en ruimte bieden, dan zie ik vanzelf wel waar ze aan toe zijn. Gelukkig geef ik les op een montessorischool waar ik de mogelijkheid heb om kinderen individueel aan te bieden waar ze aan toe zijn. Ik ga me niet bezig houden met beleid, ik wil wel meedenken waar dit van me gevraagd wordt, maar ik hoop dat we ons weer op de kinderen kunnen richten en minder op de omstandigheden.''
Wat wil je meegeven?
''Respect is belangrijk. Respect voor wat we met zijn allen proberen te doen. Het is een proces, een situatie die ook wij nog nooit eerder hebben meegemaakt. Ik weet nog niet wat de kinderen nodig gaan hebben. In ieder geval ruimte om hier over te praten. Om hun eigen beleving te uiten en die van anderen te horen. Kinderen kunnen heel goed zelf aangeven waar ze behoefte aan hebben. Ik wil ze meegeven dat het belangrijk is om je beleving te uiten, op de manier die voor hen prettig en passend is.''
Verrassing
Op het laatst loopt een vrouw binnen met een meisje met een stralend gezichtje. Ze loopt naar de leraar toe en geeft hem een zelfgemaakt baksel - ze wilde zo graag trakteren maar dat kon nu natuurlijk niet. Dus heeft ze hem een taartje gebracht. De ontroering is zichtbaar te lezen op het gezicht van Juul. Een prachtige afsluiter die getuigt van zijn band met de kinderen, en de band van de kinderen met hem. De kinderen missen hun leraren ook!
Wat vind jij ervan dat de scholen weer open gaan? En hoe heb jij de laatste periode als ouder, kind of docent ervaren?
© Lieke Zengerink
Met dank aan Juul Rutten
Neem ook eens een kijkje op mijn Facebook pagina of start daar de discussie over dit onderwerp: